(Cadn.com.vn) - Chúng tôi đã có cuộc trao đổi với bác sĩ Phạm Hưng Củng - nguyên Vụ trưởng Y học cổ truyền (Bộ Y tế) để giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về loại thực phẩm này.

PV: Thưa bác sỹ, trong những năm gần đây ở nước ta xuất hiện nhiều sản phẩm được gọi là thực phẩm chức năng. Vậy xin bác sỹ cho biết thực phẩm chức năng (TPCN) là gì?

Bác sĩ Phạm Hưng Củng: Những sản phẩm TPCN ở nước ta mới xuất hiện khoảng 10 năm trở lại đây nhưng hoạt động khá rầm rộ. Thực chất việc dùng thực phẩm vào ăn uống để bảo vệ, nâng cao sức khoẻ, phòng chống bệnh tật được nhân dân ta nói riêng, các dân tộc Á Đông nói chung đã sử dụng từ hàng ngàn năm về trước và đây cũng chính là một trong những nguồn gốc sản sinh ra thuốc cổ truyền. Cổ nhân đã từng nói “ăn uống là tam phần trị bệnh, thất phần liệu dưỡng” (nghĩa là ăn uống có tác dụng chữa bệnh 3 phần, bổ dưỡng 7 phần), mà nuôi dưỡng tốt cũng làm cho trị liệu đạt kết quả cao. Hyppocrate - Nhà y học thiên tài phương Tây đã đánh giá rất cao giá trị của thực phẩm với câu nói nổi tiếng “ mong cho thức ăn của anh là thuốc và loại thuốc duy nhất của anh là thức ăn”.

Như vậy qua thực tiễn khách quan ta thấy giữa thực phẩm, TPCN, và thuốc có sự liên quan và đan xen lẫn nhau. Chính vì vậy có lúc người ta còn gọi TPCN là sản phẩm bổ sung dinh dưỡng hoặc là thực phẩm thuốc. Hiện nay có rất nhiều khái niệm về TPCN, nhưng khái niệm về TPCN được nhiều người đồng thuận nhất là: TPCN là các sản phẩm có tác dụng bổ sung điều chỉnh, nâng cao các hoạt động chức năng của các cơ quan bộ phận riêng lẻ của cơ thể hay toàn bộ cơ thể với mục đích giúp đỡ cơ thể phòng chống bệnh tật, nâng cao sức đề kháng, khả năng miễn dịch, tăng cường sinh lực cho cơ thể, chống ôxy hoá, chống lão hoá, làm cho quá trình già chậm lại để sống mạnh khoẻ, sống vui vẻ, sống hạnh phúc và sống thọ.

PV: Hiện nay, trên thị trường, chúng tôi thấy có những sản phẩm TPCN có nguồn gốc từ ngựa được nhiều người dùng để chữa nhiều bệnh. Vậy xin bác sỹ cho biết thành phần của nó gồm chất gì?

Bác sĩ Phạm Hưng Củng: Ngựa là loại động vật ăn cỏ. Từ lâu, ngựa được xếp vào một trong những loài động vật là nguyên liệu làm thuốc. Hầu hết các bộ phận của ngựa đều có thể  dùng làm thuốc như xương ngựa, sữa ngựa, …

Về thành phần, xương ngựa là loại xương chứa nhiều canxi, keratin, oscein, protein, các axit amin… ; sữa ngựa là một loại sữa tốt, bổ, chứa 2% prôtít (cao hơn sữa mẹ 1.5%), 1.1% lipit, vitamin A, C cao hơn sữa bò, nhiều muối khoáng và các yếu tố vi lượng cũng nhiều hơn các loại sữa khác; thịt ngựa là loại thực phẩm rất bổ, giàu dinh dưỡng, chứa 21.5% protít, 5-7% lipít, nhiều chất khoáng và vitamin (A, E, B…) đặc biệt là giàu chất sắt. Ngoài ra người ta còn dùng sỏi trong dạ dày và ruột ngựa cũng như động vật ngựa để làm thuốc trị bệnh.

PV: Với những thành phần rất phong phú như thế, những sản phẩm được bào chế từ ngựa có tác dụng và ứng dụng vào phòng chữa bệnh, tăng cường sức khoẻ như thế nào?

Bác sĩ Phạm Hưng Củng: Thực tế không chỉ hiện nay mà từ trước đây những thành phần rất phong phú từ ngựa đã được người dân tận dụng.  Chẳng hạn thịt ngựa là một loại thịt có thành phần dinh dưỡng cao, có vị ngọt, tác dụng bổ gân dưỡng cơ nên đây là một loại sản phẩm rất bổ dưỡng. Nó cung cấp nhiều sinh tố, axit amin, khoáng chất, chất sắt, cho nên dùng rất tốt cho những người suy dinh dưỡng, đặc biệt là bệnh nhân đang trị bệnh. Theo một nghiên cứu gần đây, có tới 60% bệnh nhân ở Việt Nam bị suy dinh dưỡng trong khi điều trị tại bệnh viện, và điều này ảnh hưởng rất lớn tới sự phục hồi sức khoẻ và thời gian lành bệnh của bệnh nhân cũng như tốn kém nhiều về tài chính. Một nghiên cứu ở Mỹ cho kết quả: Chi phí cho điều trị các biến chứng trên một bệnh nhân bị suy dinh dưỡng là 26.000 USD, còn ở bệnh nhân không suy dinh dưỡng chỉ tốn 7000 USD. Như vậy sử dụng thịt ngựa cho những người có sức khoẻ yếu, cho những bệnh nhân để hồi phục sức khoẻ tốt là rất cần thiết. Đặc biệt trong thịt ngựa có nhiều chất sắt nên những người thiếu máu, phụ nữ mang thai ăn thịt ngựa rất tốt.

Về xương ngựa, có vị ngọt, tính mát, tác dụng bổ dưỡng, ích khí, mạnh gân xương nên có thể chế biến thành cao xương để dùng. Tất nhiên quá trình bào chế là một quá trình quy chuẩn, cẩn thận, đảm bảo các điều kiện vệ sinh, chất lượng… Với những thành phần phong phú đó nên cao xương ngựa có thể dùng để phòng và trị bệnh loãng xương. Như chúng ta biết xương có 2 loại tế bào chính là tạo cốt bào và hủy cốt bào. Khi hủy cốt bào lớn hơn tạo cốt bào thì sẽ xuất hiện hiện tượng loãng xương. Khoảng 30% - 40% người trên 50 tuổi có hiện tượng loãng xương nên việc phòng ngừa bệnh này từ tuổi trưởng thành để có bộ xương cứng cáp về sau rất tốt. Những sản phẩm giàu canxi như cao xương ngựa gần như là một sự lựa chọn. Theo các nghiên cứu cao xương ngựa cũng rất giàu protít, axit amin cho nên rất tốt cho những người cơ thể suy nhược, người già, trẻ em còi xương suy dinh dưỡng, phụ nữ hậu sản. Ngoài ra cao xương ngựa tốt đối với những người cơ xương yếu, đau nhức, phụ nữ kinh nguyệt không đều, trẻ em xanh xao biếng ăn…

PV : Xin bác sỹ cho biết cách dùng như thế nào ?

Bác sĩ Phạm Hưng Củng:  Về thịt ngựa có thể chế biến thành nhiều món ăn khác nhau tuỳ vào khẩu vị. Đối với người gầy yếu mới ốm dậy, suy nhược cơ thể có thể ăn hàng ngày. Trẻ em còi xương suy dinh dưỡng, ăn thịt ngựa góp phần làm cho cơ thể cứng cáp, nhanh nhẹn hoạt bát, thanh niên sẽ vạm vỡ, cường tráng, người già chống được đau nhức xương và loãng xương… Tuỳ vào tuổi, mỗi ngày có thể ăn từ 50 - 100 gram. Sữa ngựa có thể uống hàng ngày mỗi ngày từ 1 - 2 cốc. Xương ngựa nấu thành cao, mỗi ngày dùng khoảng 10 gram. Cách dùng: ngâm với rượu trắng, mỗi ngày uống 1 - 2 chén nhỏ; cắt thành từng lát mỏng cho vào cháo hoặc chưng cách thủy với mật ong. Sỏi trong dạ dày hoặc ruột ngựa làm thành bột uống ngày 1 - 3gram để chữa bệnh động kinh, điên cuồng.

PV: Thời gian trở lại đây, thị trường TPCN đặc biệt là nhiều loại cao xương ngựa không nguồn gốc nhãn mác lại xuất hiện tràn lan. Vậy xin bác sỹ cho biết làm thế nào để chọn được loại cao tốt và tin tưởng để sử dụng an toàn, hiệu quả ?

Bác sĩ Phạm Hưng Củng: Thực tế chúng tôi đã bắt gặp rất nhiều loại cao xương ngựa không nguồn gốc. Tuy nhiên, không riêng gì cao xương ngựa mà nhiều sản phẩm khác cũng có hiện tượng tương tự. Thông thường 1 sản phẩm TPCN muốn được lưu hành trên thị trường thì nhà sản xuất xây dựng các tiêu chuẩn về chất lượng, vi sinh, kim loại nặng… cho sản phẩm của mình và được cơ quan chức năng (ở đây là Bộ Y tế) xem xét, nếu tiêu chuẩn đó phù hợp với tiêu chuẩn Nhà nước quy định thì sẽ cấp cho sản phẩm đó giấy chứng nhận tiêu chuẩn sản phẩm và được sản xuất lưu hành rộng rãi trên thị trường. Chẳng hạn như sản phẩm cao xương ngựa của Công ty Chu Việt hiện được phân phối rộng rãi trên toàn quốc đã được Bộ Y tế xem xét, đảm bảo các quy định về chất lượng, vệ sinh, an toàn và cấp giấy chứng nhận tiêu chuẩn sản phẩm số 6213/2007/YT-CNTC. Như vậy một sản phẩm có một số đăng ký ghi trên nhãn mác của sản phẩm đó, do vậy người tiêu dùng khi chọn mua cần xem kỹ nhãn mác, đặc biệt xem xét nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm (tên Công ty, cơ sở sản xuất ), tiêu chuẩn chất lượng vệ sinh an toàn, số đăng ký …

P.V: Xin cám ơn bác sỹ !

H.C (thực hiện)